Σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ

Τον Δεκέμβριο του 2020, οι ηγέτες όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησαν επί ενός σχεδίου ανάκαμψης που θα συμβάλει στην αποκατάσταση των οικονομικών και κοινωνικών ζημιών που προκάλεσε η πανδημία COVID-19.

Μέσω του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, μαζί με το προσωρινό μέσο NextGenerationEU, συνολικά 2.018 τρισ. ευρώ θα συμβάλουν στην οικοδόμηση μιας πιο πράσινης, πιο ψηφιακής και πιο ανθεκτικής Ευρώπης.

Θερινές οικονομικές προβλέψεις 2022

Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας συνεχίζει να επηρεάζει αρνητικά την οικονομία της ΕΕ, θέτοντάς την σε τροχιά χαμηλότερης ανάπτυξης και υψηλότερου πληθωρισμού σε σύγκριση με τις εαρινές προβλέψεις. Σύμφωνα με τις θερινές (ενδιάμεσες) οικονομικές προβλέψεις του 2022, η οικονομία της ΕΕ θα αναπτυχθεί κατά 2,7% το 2022 και κατά 1,5% το 2023. Η ανάπτυξη στην ευρωζώνη αναμένεται να ανέλθει στο 2,6% το 2022, υποχωρώντας σε 1,4% το 2023. Ο ετήσιος μέσος πληθωρισμός προβλέπεται να φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα το 2022, σε ποσοστό 7,6% στην ευρωζώνη και σε ποσοστό 8,3% στην ΕΕ, προτού υποχωρήσει το 2023 σε 4,0% και 4,6%, αντίστοιχα.

Η κυπριακή οικονομία αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, κυρίως λόγω της ταχύτερης από την αναμενόμενη ανάκαμψης του τουρισμού και της συνεχιζόμενης επέκτασης των εξαγωγών άλλων υπηρεσιών, ιδίως επιχειρηματικών υπηρεσιών και υπηρεσιών πληροφορικής. Οι αφίξεις τουριστών και τα έσοδα αυξήθηκαν σημαντικά τους πρώτους μήνες του 2022 και έφτασαν περίπου στο 75% των προ πανδημίας επιπέδων.

Οι προοπτικές για τον τομέα του τουρισμού παραμένουν θετικές όσον αφορά τη θερινή περίοδο, με βάση τα στοιχεία για τις προγραμματισμένες διεθνείς πτήσεις και τις έρευνες σχετικά με τις κρατήσεις για τουριστικά καταλύματα, παρά τη σημαντική απώλεια του ιστορικά σημαντικού αριθμού τουριστών από τη Ρωσία. Ωστόσο, η αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών σε συνδυασμό με την άνοδο του πληθωρισμού και τα αυξανόμενα επιτόκια αναμένεται να οδηγήσουν σε σημαντική επιβράδυνση της κατανάλωσης και των επενδύσεων των νοικοκυριών κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Σε ετήσια βάση, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στην Κύπρο προβλέπεται να ανέλθει σε 3,2% το 2022 και 2,1% το 2023, ποσοστά υψηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ. Οι κύριοι παράγοντες ανάπτυξης αναμένεται να είναι η εγχώρια ζήτηση και, σε μικρότερο βαθμό, οι καθαρές εξαγωγές υπηρεσιών. Οι επενδύσεις, ιδίως στον κατασκευαστικό τομέα, αναμένεται να πληγούν από τη σταδιακή επιδείνωση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών, τις συνεχιζόμενες διαταραχές του εφοδιασμού και τις εξαιρετικά υψηλές τιμές των δομικών υλικών. Το θετικό στοιχείο είναι ότι η εφαρμογή του κυπριακού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας αναμένεται να στηρίξει τις επενδύσεις. Η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να επηρεαστεί αρνητικά από τον υψηλό πληθωρισμό και τη διάβρωση της αγοραστικής δύναμης, παρότι το εισόδημα των νοικοκυριών υποστηρίζεται από μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας και τη μερική τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών που θα εφαρμοστεί τον Ιανουάριο του 2023. Ο επίσημος πληθωρισμός, όπως μετράται με τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), προβλέπεται να ανέλθει κατά μέσο όρο σε 7% φέτος στην Κύπρο και να υποχωρήσει σε 3,3% το 2023, σύμφωνα με την υπόθεση ότι το επόμενο έτος θα χαλαρώσουν οι πιέσεις στις τιμές που προκύπτουν από την στενότητα των αγορών βασικών προϊόντων. Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι αβεβαιότητας και δυσμενέστερων εξελίξεων όσον αφορά τις προοπτικές ανάπτυξης, ιδίως δεδομένου ότι ο τουρισμός και άλλοι τομείς υπηρεσιών με εξαγωγικό προσανατολισμό είναι ευάλωτοι στον αρνητικό παγκόσμιο αντίκτυπο του συνεχιζόμενου επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και στην εξέλιξη της πανδημίας του κορονοϊού.

Το NextGenerationEU, το προσωρινό μέσο ανάκαμψης της ΕΕ, αποτελεί ισχυρό οικονομικό κίνητρο για την Κύπρο ώστε να πραγματοποιήσει τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για να βγει από την πανδημική κρίση ισχυρότερη.

• Η Κύπρος αναμένεται να λάβει περίπου 1 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και να έχει στη διάθεσή της περίπου 200 εκατ. ευρώ επιπλέον σε δάνεια του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
• Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για την Κύπρο υποβλήθηκε στις 17 Μαΐου και έλαβε τη θετική γνώμη της Επιτροπής στις 8 Ιουλίου. Αποτελείται από 13 συνιστώσες ομαδοποιημένες σε 5 άξονες πολιτικής. Ανέρχεται σε 1,206 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,006 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και τα υπόλοιπα είναι δάνεια. Το σχέδιο διατηρεί καλή ισορροπία μεταξύ μεταρρυθμίσεων (58) και επενδύσεων (75). Καλύπτει σημαντικό μέρος της ειδικής ανά χώρα σύστασης για την Κύπρο (2019 και 2020), ενώ σημαντικό μέρος του σχεδίου αφορά την πράσινη μετάβαση (41% των συνολικών δαπανών του σχεδίου) και την ψηφιακή μετάβαση (23% των συνολικών δαπανών του σχεδίου).

Πρόσθετα κονδύλια της ΕΕ για την Κύπρο:

• Θα διατεθούν επίσης 112 εκατ. ευρώ το 2021 στο πλαίσιο του REACT-EU και 102 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
• Η Κύπρος θα λάβει επίσης 959 εκατ. ευρώ σε κονδύλια της πολιτικής συνοχής από τον τελευταίο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς και λίγο πάνω από 366 εκατ. ευρώ σε άμεσες ενισχύσεις από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ). Θα διατεθούν επίσης 183 εκατ. ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης εκταμιεύσει 603 εκατ. ευρώ για χρηματοδοτική στήριξη στην Κύπρο στο πλαίσιο του μέσου SURE. Η στήριξη χορηγήθηκε με τη μορφή δανείων που χορηγήθηκαν με ευνοϊκούς όρους και θα βοηθήσει την Κύπρο να καλύψει τις δαπάνες που σχετίζονται με το προσωρινό πρόγραμμα επιδότησης μισθών λόγω COVID-19.

Το πρώτο προσχέδιο του σχεδίου υποβλήθηκε στα τέλη Ιανουαρίου 2021. Με βάση τη σύνοψη της διαδικασίας διαβούλευσης που περιλαμβάνεται στο σχέδιο της Κύπρου, η κυπριακή κυβέρνηση πραγματοποίησε διαβουλεύσεις με όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, όπως κοινωνικούς εταίρους, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οργανώσεις νεολαίας, κατά την προπαρασκευαστική φάση του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Επίσης, ζητήθηκε η γνώμη του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας της Κύπρου, ενώ το Κοινοβούλιο ενημερωνόταν τακτικά σχετικά με το περιεχόμενο του σχεδίου.

Το τελικό σχέδιο υποβλήθηκε επίσημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 17 Μαΐου 2021. Η Επιτροπή εξέδωσε θετική γνώμη για το σχέδιο της Κύπρου στις 8 Ιουλίου 2021.