Όπως ανακοινώθηκε στην κοινή ανακοίνωση του Μαΐου σχετικά με τα επενδυτικά κενά στον τομέα της άμυνας, η Επιτροπή υλοποιεί τη δέσμευσή της να δημιουργήσει ένα βραχυπρόθεσμο μέσο της ΕΕ για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανικών δυνατοτήτων μέσω κοινών προμηθειών από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Ανταποκρινόμενο σε αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το μέσο αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των πλέον επειγουσών και κρίσιμων αναγκών σε αμυντικά προϊόντα, οι οποίες προκύπτουν από την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η Επιτροπή προτείνει τη δέσμευση 500 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ από το 2022 έως το 2024. Το μέσο θα προσφέρει κίνητρα στα κράτη μέλη, σε πνεύμα αλληλεγγύης, να προβαίνουν σε κοινές προμήθειες, ενώ θα διευκολύνει την πρόσβαση όλων των κρατών μελών σε επειγόντως αναγκαία αμυντικά προϊόντα.
Θα αποτρέψει τον ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών μελών για τα ίδια προϊόντα και θα διευκολύνει την εξοικονόμηση κόστους. Θα ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα και θα επιτρέψει στην ευρωπαϊκή βιομηχανική και τεχνολογική βάση στον τομέα της άμυνας (ΕΒΤΒΑ) να προσαρμόσει καλύτερα και να αυξήσει τις παραγωγικές της ικανότητες για την παραγωγή των αναγκαίων προϊόντων. Το εν λόγω μέσο θα στηρίζει δράσεις από κοινοπραξίες που θα απαρτίζονται από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη. Οι επιλέξιμες δράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν νέα έργα αμυντικών προμηθειών ή την επέκταση έργων που ξεκίνησαν με την έναρξη του πολέμου.
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, δήλωσε τα εξής: «Τα κράτη μέλη έχουν λάβει τολμηρά μέτρα μεταφέροντας επειγόντως αναγκαίο αμυντικό εξοπλισμό στην Ουκρανία. Στο ίδιο πνεύμα αλληλεγγύης, η ΕΕ θα τα βοηθήσει να αναπληρώσουν τα αποθέματα αυτά παρέχοντας κίνητρα για κοινές προμήθειες, επιτρέποντας έτσι στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία να ανταποκριθεί καλύτερα σε αυτές τις επείγουσες ανάγκες. Η πρόταση κανονισμού EDIRPA αποτελεί ιστορικό ορόσημο για τη δημιουργία της Αμυντικής Ένωσης της ΕΕ, την ενίσχυση της ασφάλειας των πολιτών της ΕΕ και την ανάδειξη της ΕΕ ως ισχυρότερου εταίρου για τους συμμάχους μας.»
Ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, κ. Τιερί Μπρετόν, πρόσθεσε: «Σήμερα κάνουμε ένα ιστορικό βήμα προς την αμυντική ολοκλήρωση της Ευρώπης. Ενώ ο πόλεμος μαίνεται στα σύνορα της Ευρώπης, ανταποκρινόμαστε στην έκκληση των αρχηγών κρατών της ΕΕ παρουσιάζοντας σήμερα ένα νέο μέσο για τη στήριξη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, της από κοινού αγοράς όπλων. Αφενός συμβάλλουμε στην αναπλήρωση μέρους των αποθεμάτων μετά τη μεταφορά όπλων στην Ουκρανία κι αφετέρου δημιουργούμε ένα κίνητρο μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ για κοινές αγορές εκ μέρους των κρατών μελών. Ο τομέας της άμυνας στην Ευρώπη σημειώνει αλματώδη πρόοδο.»
Στόχοι του μέσου
Ειδικότερα, το μέσο:
- θα ενισχύσει την συνεργασία των κρατών μελών στις προμήθειες στον τομέα της άμυνας. Αυτό θα συμβάλλει στην αλληλεγγύη, τη διαλειτουργικότητα και την αποδοτικότητα των δημόσιων δαπανών, θα αποτρέψει τα φαινόμενα παραγκωνισμού (αδυναμία των κρατών μελών να ικανοποιήσουν τη ζήτηση αμυντικών προϊόντων λόγω κορύφωσης της ζήτησης) και θα αποτρέψει τον κατακερματισμό.
- θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης στον τομέα της άμυνας, ιδίως με την επιτάχυνση της προσαρμογής της βιομηχανίας στις διαρθρωτικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των παραγωγικών της ικανοτήτων, ως αποτέλεσμα του νέου περιβάλλοντος ασφάλειας μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Επιλέξιμες δράσεις για υποστήριξη
Το μέσο θα στηρίζει δράσεις που πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
- κοινοπραξία τουλάχιστον τριών κρατών μελών·
- επέκταση της υπάρχουσας ή νέα συνεργασία για την κοινή προμήθεια των πλέον επειγόντων και κρίσιμων αμυντικών προϊόντων·
- διαδικασίες σύναψης συμβάσεων που αντικατοπτρίζουν τη συμμετοχή της ΕΒΤΒΑ.
Το μέσο θα λαμβάνει υπόψη το έργο της ειδικής ομάδας για τις κοινές προμήθειες στον τομέα της άμυνας που συστάθηκε από την Επιτροπή και του ύπατου εκπροσώπου/επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας. Η εν λόγω ειδική ομάδα διευκολύνει τον συντονισμό των πολύ βραχυπρόθεσμων αναγκών προμηθειών των κρατών μελών και συνεργάζεται με τα κράτη μέλη και τους κατασκευαστές της ΕΕ στον τομέα της άμυνας για τη στήριξη των κοινών προμηθειών προς αναπλήρωση των αποθεμάτων.
Επόμενα βήματα
Ανταποκρινόμενη στον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης, εντός έξι εβδομάδων από την ανάληψη του καθήκοντος από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Επιτροπή ενέκρινε την πρόταση κανονισμού ως ζήτημα υψηλής προτεραιότητας και θα την διαβιβάσει στους συννομοθέτες. Η Επιτροπή αναμένει την ταχεία έγκρισή της προκειμένου να είναι σε θέση, έως το τέλος του 2022, να στηρίξει τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των πλέον επειγουσών και κρίσιμων αναγκών τους σε αμυντικά προϊόντα με συνεργατικό τρόπο.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα προτείνει κανονισμό για το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Πρόγραμμα στον τομέα της Άμυνας (EDIP), ο οποίος θα χρησιμεύσει ως βάση για μελλοντικά κοινά έργα ανάπτυξης και προμηθειών υψηλού κοινού ενδιαφέροντος για την ασφάλεια των κρατών μελών και της Ένωσης.
Ιστορικό
Αντιμέτωπα με νέες προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας, τα κράτη μέλη ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να δαπανήσουν περισσότερα κονδύλια για την άμυνα. Ωστόσο, χωρίς μεγαλύτερο συντονισμό και συνεργασία, αυτές οι αυξημένες επενδύσεις ενέχουν σημαντικούς κινδύνους, όπως η εμβάθυνση του κατακερματισμού του ευρωπαϊκού αμυντικού τομέα βάσει των εθνικών συνόρων· ο περιορισμός των δυνατοτήτων συνεργασίας καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του εξοπλισμού· η εντατικοποίηση των εξωτερικών εξαρτήσεων· η παρεμπόδιση της διαλειτουργικότητας και της ικανότητας δράσης των ενόπλων δυνάμεων των κρατών μελών.
Οι επιλογές που θα γίνουν όσον αφορά τις βραχυπρόθεσμες αγορές θα έχουν πιο μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στις προοπτικές της αγοράς ΕΒΤΒΑ για τις επόμενες δεκαετίες. Ως εκ τούτου, είναι χρήσιμο η Επιτροπή να στηρίξει, εγκαίρως και στοχευμένα, τα κράτη μέλη που είναι πρόθυμα να ενισχύσουν από κοινού τις αμυντικές τους ικανότητες.
Από το 2017, δημιουργήθηκε ένα νέο πλαίσιο για τη διασυνοριακή συνεργασία στην ΕΕ στον τομέα της Ε & Α για την άμυνα μέσω του PADR, του EDIDP και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας.
Ειδικότερα, το νέο μέσο, καθώς και το μελλοντικό, θα συνδυάζονται με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας ύψους 8 δισ. ευρώ στον κύκλο ανάπτυξης και αγοράς αμυντικού εξοπλισμού.
Ο EDIRPA θα συμπληρώσει επίσης τον ευρωπαϊκό μηχανισμό για την ειρήνη (ΕΜΕ), ο οποίος επέτρεψε τη λήψη τολμηρών μέτρων για τη χρηματοδότηση της απόφασης των κρατών μελών να προμηθεύσουν αμυντικό εξοπλισμό στην Ουκρανία, με επίπεδο στήριξης που ανέρχεται μέχρι στιγμής σε 2 δισ. ευρώ, ενώ επί του παρόντος οριστικοποιούνται περαιτέρω κονδύλια από τα κράτη μέλη. Παρότι ο ΕΜΕ επιστρέφει τις δαπάνες για τις εν λόγω μεταφορές, υπάρχει πλέον ανάγκη να υποστηριχθούν τα κράτη μέλη για την αναπλήρωση των εξαντλημένων αποθεμάτων υλικού τους, και τούτο με συνεργατικό τρόπο.
Ο στρατηγικός προσανατολισμός για την ασφάλεια και την άμυνα, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο την 21η Μαρτίου 2022, καλύπτει όλες τις πτυχές της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας και ενισχύει τις φιλοδοξίες της ΕΕ στον τομέα αυτό. Με το πακέτο μέτρων για την άμυνα, της 15ης Φεβρουαρίου 2022, η Επιτροπή υπέβαλε συγκεκριμένες προτάσεις για τη στήριξη της εφαρμογής του στρατηγικού προσανατολισμού.
Με βάση όλες αυτές τις πρωτοβουλίες και προκειμένου να ενισχυθεί η αντίδραση της ΕΕ στη ένοπλη επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η κοινή ανακοίνωση σχετικά με την ανάλυση των επενδυτικών κενών στον τομέα της άμυνας και τη μελλοντική πορεία, της 18ης Μαΐου 2022, πρότεινε σειρά συγκεκριμένων και σταδιακών μέτρων. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τη σύσταση ειδικής ομάδας για τις κοινές προμήθειες στον τομέα της άμυνας και τη δημιουργία του βραχυπρόθεσμου μέσου.
Για περισσότερες πληροφορίες
Κείμενο της πρότασης κανονισμού
Υλικό Τύπου σχετικά με τα επενδυτικά κενά στον τομέα της άμυνας και μέτρα για την αντιμετώπισή τους
Κοινή ανακοίνωση σχετικά με τα επενδυτικά κενά στον τομέα της άμυνας
Ανακοίνωση σχετικά με τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην ευρωπαϊκή άμυνα
Λεπτομέρειες
- Ημερομηνία δημοσίευσης
- 19 Ιουλίου 2022
- Ημερομηνία δημοσίευσης
- Αντιπροσωπεία στην Κύπρο