Πολιτική θεωρήσεων: Η Επιτροπή προτείνει έναν ισχυρότερο μηχανισμό αναστολής

Η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης συνεπάγεται σημαντικά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά οφέλη, προάγει τα ταξίδια και ενισχύει τον τομέα του τουρισμού. Συνεπάγεται οφέλη για τα κράτη μέλη της ΕΕ και τις χώρες εταίρους. Η πολιτική θεωρήσεων αποτελεί επίσης σημαντικό εργαλείο για τη συνεργασία της ΕΕ με τις χώρες εταίρους.

Ταυτόχρονα, το εξελισσόμενο γεωπολιτικό πλαίσιο έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις που συνδέονται με την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντικό η ΕΕ να διαθέτει όλα τα εφόδια για την αντιμετώπιση περιπτώσεων κατάχρησης της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, όπως αυξημένες παράτυπες αφίξεις λόγω της έλλειψης ευθυγράμμισης με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ, προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές σε χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης, ή υβριδικές απειλές, όπως η εργαλειοποίηση μεταναστών με κρατική στήριξη.

Για την ταχύτερη και αποφασιστικότερη αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Επιτροπή προτείνει σήμερα την αναθεώρηση του ισχύοντος μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. Η πρόταση υλοποιεί τη δέσμευση της προέδρου φον ντερ Λάιεν, ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 20ής Μαρτίου 2023, για ενίσχυση του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης και της παρακολούθησης των χωρών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης.

Η πρόταση συνοδεύεται από την έκτη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.

I. Ενίσχυση του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης

Επί του παρόντος, ο μηχανισμός μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, για παράδειγμα, σε περίπτωση αιφνίδιας και σημαντικής αύξησης της αντικανονικής μετανάστευσης ή όταν υπάρχουν κίνδυνοι για την ασφάλεια. Η προτεινόμενη αναθεώρηση:

• θα διευρύνει τους λόγους αναστολής των καθεστώτων απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, για παράδειγμα στην περίπτωση ανεπαρκούς ευθυγράμμισης με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ, υβριδικών απειλών ή εφαρμογής προγραμμάτων χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές·
• θα αυξήσει τη διάρκεια της τρέχουσας διαδικασίας ώστε να υπάρχει περισσότερος χρόνος για τη λήψη διορθωτικών μέτρων. Θεσπίζεται νέα διαδικασία επείγοντος ώστε να καταστεί δυνατή η ταχύτερη αντίδραση σε περίπτωση ανάγκης, όπως στην περίπτωση μεγάλης αύξησης των αφίξεων ή απειλών κατά της ασφάλειας.
• θα ενισχύσει τις υποχρεώσεις παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων της Επιτροπής όσον αφορά χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης και στις οποίες εντοπίζονται προκλήσεις.

ΙΙ. Έκτη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης

Από το 2017 η Επιτροπή εκδίδει ετήσιες εκθέσεις στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. Η έκτη έκθεση καλύπτει τις χώρες από τα Δυτικά Βαλκάνια και την Ανατολική Εταιρική Σχέση που διεξάγουν διάλογο για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, καθώς και τις χώρες του Ειρηνικού και της Καραϊβικής που εφαρμόζουν προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές.

Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι και οι οκτώ χώρες χρειάζεται να λάβουν περαιτέρω μέτρα ώστε να ευθυγραμμιστεί η πολιτική θεωρήσεων που εφαρμόζουν με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ και να συνεχίσουν να καταβάλλουν προσπάθειες για την αποτροπή υποβολής αβάσιμων αιτήσεων ασύλου. Απαιτούνται επίσης περαιτέρω προσπάθειες για την πρόληψη της αντικανονικής μετανάστευσης, καθώς και για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς. Στην έκθεση επισημαίνονται επίσης οι ανησυχίες της Επιτροπής σχετικά με τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές τα οποία προωθούν την πρόσβαση στην ΕΕ χωρίς υποχρέωση θεώρησης.  

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να εφαρμόζει τη νέα προσέγγιση ολοκληρωμένης παρακολούθησης που εξαγγέλθηκε στην ανακοίνωσή της του Μαΐου 2023, η οποία καλύπτει όλες τις τρίτες χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης. Με βάση το αποτέλεσμα της εν λόγω διαδικασίας παρακολούθησης, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με τις τρίτες χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης σε σχέση με τις μεταναστευτικές προκλήσεις και τις προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας.

Επόμενα βήματα

Η πρόταση της Επιτροπής για την αναθεώρηση του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης θα τεθεί τώρα υπό διαπραγμάτευση μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποβάλλει σχετική έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Η παρακολούθηση των πτυχών που σχετίζονται με τις απαιτήσεις ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων θα εξακολουθήσει επίσης να περιλαμβάνεται στην ετήσια δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τη διεύρυνση και, κατά περίπτωση, στις διαπραγματεύσεις προσχώρησης στην ΕΕ.

Ιστορικό

Επί του παρόντος, η ΕΕ εφαρμόζει καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης με 60 χώρες εκτός ΕΕ. Οι υπήκοοι των χωρών αυτών μπορούν να εισέρχονται στον χώρο Σένγκεν χωρίς θεώρηση για βραχεία διαμονή που δεν υπερβαίνει τις 90 ημέρες εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών. Ο μηχανισμός αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης θεσπίστηκε το 2013 με κύριο σκοπό να καταστεί δυνατή η προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης σε περίπτωση αιφνίδιας και σημαντικής αύξησης της αντικανονικής μετανάστευσης. Στη συνέχεια, ο μηχανισμός αναθεωρήθηκε το 2017 προκειμένου να καταστεί ευκολότερο για τα κράτη μέλη να κοινοποιούν τις περιστάσεις που οδηγούν σε πιθανή αναστολή και για να δοθεί στην Επιτροπή η δυνατότητα να ενεργοποιεί τον μηχανισμό με δική της πρωτοβουλία.

Η Επιτροπή μπορεί επίσης να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό σε περίπτωση που δεν πληρούνται πλέον ορισμένες απαιτήσεις όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων αξιολόγησης για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων από χώρες που έχουν ολοκληρώσει διάλογο για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων.

Για περισσότερες πληροφορίες

Πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 όσον αφορά την αναθεώρηση του μηχανισμού αναστολής

Έκτη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης

Πέμπτη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης  

Ερωτήσεις και απαντήσεις

Ενισχυμένος μηχανισμός αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης

Δηλώσεις

Η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για τη διευκόλυνση των διαπροσωπικών επαφών και την ενίσχυση των επιχειρηματικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ των πολιτών της ΕΕ και των χωρών εταίρων. Ωστόσο, για τη διατήρηση αυτού του επιτεύγματος και την επέκτασή του σε περισσότερες χώρες απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση. Για τον λόγο αυτόν, σήμερα προτείνουμε έναν ισχυρότερο μηχανισμό που θα μας παράσχει τα εφόδια για την ταχεία αντιμετώπιση τυχόν καταχρήσεων της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, ιδίως όταν αυτές οδηγούν σε αντικανονική μετανάστευση ή σε κινδύνους για την ασφάλεια της ΕΕ.

κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας - 18/10/2023

Τα απαλλαγμένα από την υποχρέωση θεώρησης ταξίδια μεταξύ της ΕΕ και των χωρών εταίρων της σε ολόκληρο τον κόσμο αποτελούν σημαντικό επίτευγμα. Η άρση των απαιτήσεων θεώρησης διευκολύνει την κινητικότητα και τις διαπροσωπικές επαφές και αποτελεί κίνητρο για βασικές μεταρρυθμίσεις πολιτικής. Ωστόσο, υπάρχουν αναδυόμενες προκλήσεις που σχετίζονται με την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης, τις οποίες πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να ενισχύσουμε την παρακολούθηση των καθεστώτων απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης της ΕΕ και να αποκτήσουμε έναν ισχυρότερο μηχανισμό αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.

Η κ. Ίλβα Γιούανσον, επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, δήλωσε - 18/10/2023