Εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ: Προάσπιση των δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου

Η έκθεση περιγράφει τα μέτρα επιβολής που έλαβε η Επιτροπή το 2021 για να διασφαλίσει την προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των πολιτών και των επιχειρήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Σήμερα, η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης την τακτική της δέσμη αποφάσεων για υποθέσεις παράβασης.

Οι αποφάσεις επί παραβάσει θα πρέπει να εξεταστούν στο ευρύτερο πλαίσιο του έργου της Επιτροπής για την προάσπιση των δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου εντός της Ένωσης. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Επιτροπή παρουσίασε την τρίτη ετήσια έκθεση για το κράτος δικαίου, όπου εξετάζονται οι κύριες τάσεις και εξελίξεις σε ολόκληρη την ΕΕ. Ως προληπτικός μηχανισμός, η έκθεση εφιστά την προσοχή στις προκλήσεις στον τομέα του κράτους δικαίου και, για πρώτη φορά φέτος, κάνει επίσης συγκεκριμένες συστάσεις στα κράτη μέλη. Για τα ζητήματα εκείνα του κράτους δικαίου, τα οποία τελικά εντείνονται και συνιστούν παραβίαση του δικαίου της ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί να προσφύγει σε διαδικασίες επί παραβάσει. Αν και διαφορετικής φύσης, τόσο η έκθεση για το κράτος δικαίου όσο και οι παραβάσεις αποτελούν σημαντικά στοιχεία της εργαλειοθήκης της ΕΕ για το κράτος δικαίου.

Δέσμη παραβάσεων

Η σημερινή δέσμη δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των αξιών της ΕΕ, καθώς και του κράτους δικαίου στην ΕΕ. Η Επιτροπή κάνει το επόμενο βήμα στη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πολωνίας σχετικά με την υπεροχή του δικαίου της ΕΕ, την οποία υπονομεύει το πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο. Η Επιτροπή παραπέμπει επίσης την Ουγγαρία στο Δικαστήριο για i) διακρίσεις εις βάρος ατόμων ΛΟΑΤΚΙ και ii) για περιορισμό της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και των δικαιωμάτων του Klubrádió να χρησιμοποιεί το ραδιοφάσμα. Παράλληλα, η Επιτροπή συνεχίζει τις νομικές διαδικασίες της κατά 15 κρατών μελών για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος, δηλαδή των ατόμων που καταγγέλλουν παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των πολιτών της ΕΕ προστατεύονται με τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα σε ολόκληρη την Ένωση, η Επιτροπή αποστέλλει αιτιολογημένη γνώμη στη Σλοβενία λόγω μη εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που υπέχει δυνάμει του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων (ΓΚΠΔ).

Τέλος, για την προστασία των θεμελιωδών αρχών της ελεύθερης κυκλοφορίας, οι οποίες αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, η Επιτροπή κινεί διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ουγγαρίας για τις τιμές καυσίμων που εισάγουν διακρίσεις εις βάρος των οχημάτων με ξένη πινακίδα κυκλοφορίας. Το πλήρες πακέτο του κύκλου παραβάσεων είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο.

Εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ για το 2021

Συνολικά, το 2021 η Επιτροπή κίνησε 847 νέες διαδικασίες επί παραβάσει, σε σύγκριση με τον μέσο όρο των 809 κατά την προηγούμενη πενταετία. Τα δύο τρίτα (571) των νέων διαδικασιών κινήθηκαν για καθυστερημένη μεταφορά οδηγιών της ΕΕ, ενώ το ένα τρίτο (276) κινήθηκαν λόγω εσφαλμένης εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ ή μη συμμόρφωσης των εθνικών κανόνων με το δίκαιο της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των Συνθηκών. Τα μέτρα επιβολής της νομοθεσίας που έλαβε η Επιτροπή συνέβαλαν στη συμμόρφωση των κρατών μελών: 704 υποθέσεις επί παραβάσει περατώθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους.

Σε 31 περιπτώσεις, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει κράτος μέλος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ένα τρίτο των περιπτώσεων αυτών αφορούσε την ποιότητα του αέρα ή του πόσιμου νερού ή την επεξεργασία των λυμάτων.

Προάσπιση των δικαιωμάτων, των αξιών και του κράτους δικαίου

Η Επιτροπή συνέχισε να επιβάλλει σταθερά τους κανόνες της ΕΕ σε όλους τους τομείς πολιτικής, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα στους τομείς με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των ανθρώπων και των επιχειρήσεων. Σχεδόν οι μισές από τις διαδικασίες που κίνησε η Επιτροπή για εσφαλμένη εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ ή μη συμμόρφωση των εθνικών κανόνων με το δίκαιο της ΕΕ αφορούσαν το περιβάλλον, την απασχόληση, τις μεταφορές και την κινητικότητα ή την ενιαία αγορά.

Προκειμένου οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να επωφελούνται πλήρως από τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς, η ορθή εφαρμογή των κανόνων της είναι καίριας σημασίας. Η Επιτροπή κίνησε ή συνέχισε 13 διαδικασίες κατά κρατών μελών για την προστασία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, από καθυστερήσεις πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές ή για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής των κανόνων της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης. Η Επιτροπή έλαβε επίσης μέτρα σε 22 περιπτώσεις για την επιβολή των κανόνων της ΕΕ σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων ή για τη διασφάλιση ότι τυχόν νέες εθνικές απαιτήσεις όσον αφορά νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα είναι απαραίτητες και ισορροπημένες, και κίνησε 24 διαδικασίες προκειμένου να ενισχυθεί η πρακτική εφαρμογή των κανόνων για την απόσπαση εργαζομένων.

Η Επιτροπή ενήργησε αποφασιστικά για την προστασία των κοινών αξιών της και του κράτους δικαίου. Για παράδειγμα, κίνησε διαδικασίες κατά 11 κρατών μελών για μη συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, καθώς και κατά της Ουγγαρίας και της Πολωνίας σχετικά με την προστασία του δικαιώματος των ΛΟΑΤΚΙ στη μη διάκριση. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες κατά της Πολωνίας για την προστασία της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Συνολικά, ο αριθμός των νέων υποθέσεων στον τομέα της δικαιοσύνης, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των καταναλωτών άγγιξε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη.

Κατά προτεραιότητα, η Επιτροπή ενήργησε για την προστασία των καταναλωτών και τη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας η οποία δοκιμάστηκε από την πανδημία της νόσου COVID-19. Για παράδειγμα, η Επιτροπή έλαβε περαιτέρω μέτρα στο πλαίσιο διαδικασιών επί παραβάσει κατά κρατών μελών για μη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ όσον αφορά τα δικαιώματα των ταξιδιωτών να λαμβάνουν επιστροφή εξόδων για ταξίδια που ακυρώθηκαν και παρακολούθησε την εφαρμογή του ψηφιακού πιστοποιητικού COVID της ΕΕ από τα κράτη μέλη.

Προσπάθειες πρωτίστως για την πρόληψη των παραβιάσεων

Προκειμένου οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν όλα τα οφέλη του δικαίου της ΕΕ, είναι ζωτικής σημασίας τα κράτη μέλη να μεταφέρουν ταχέως το δίκαιο της ΕΕ στην έννομη τάξη τους. Η Επιτροπή ενέτεινε τις προσπάθειές της για την πρόληψη παραβάσεων, παρέχοντας έγκαιρη στήριξη στα κράτη μέλη για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της έγκαιρης μεταφοράς των οδηγιών στο εθνικό δίκαιο.

Το 2021 η Επιτροπή παρείχε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ σε όλους τους κύριους τομείς πολιτικής. Επιπλέον, περισσότερες από 40 επιτροπές ή ομάδες εμπειρογνωμόνων συνεδρίασαν για να προωθήσουν την ορθή εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ.

Ο αριθμός των νέων διαδικασιών επί παραβάσει που απαιτήθηκαν λόγω καθυστερημένης μεταφοράς των οδηγιών μειώθηκε, από 599 το 2020 σε 571 το 2021, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των οδηγιών με προθεσμία μεταφοράς το 2021 ήταν υψηλότερος από ό,τι το 2020.

Η ορθή εφαρμογή και επιβολή του δικαίου της ΕΕ παραμένει κοινή ευθύνη των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Για να επιτύχει ταχεία συμμόρφωση ή για να συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τη διενέργεια της αξιολόγησής της, η Επιτροπή συνέχισε να χρησιμοποιεί τη διαδικασία EU Pilot, έναν άτυπο διάλογο με τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή κίνησε 246 νέες υποθέσεις EU Pilot το 2021, σημειώνοντας αύξηση σε σύγκριση με το 2020 (212). Το 81 % των υποθέσεων EU Pilot που διεκπεραιώθηκαν πέρυσι οδήγησε σε λύση με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, αποφεύγοντας την ανάγκη προσφυγής σε διαδικασία επί παραβάσει.

Ιστορικό

Από το 1984 η Επιτροπή υποβάλλει, κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ετήσια έκθεση σχετικά με την παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ κατά το προηγούμενο έτος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκδίδει στη συνέχεια ψήφισμα σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής.

Στο πλαίσιο της κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, η Επιτροπή έχει τη γενική αρμοδιότητα να κινεί τη νομοθετική διαδικασία.

Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζουν με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την έγκαιρη και σωστή εφαρμογή, μεταφορά και επιβολή του δικαίου της ΕΕ στην εθνική έννομη τάξη.

Η Επιτροπή κλείνει αυτόν τον κύκλο: μόλις εγκριθούν οι προτάσεις της και καταστούν δίκαιο της ΕΕ, παρακολουθεί κατά πόσον τα κράτη μέλη εφαρμόζουν αυτό το δίκαιο ορθά, ειδάλλως, κινεί νομικές διαδικασίες.

Για περισσότερες πληροφορίες

Σημείωμα σχετικά με τη δέσμη αποφάσεων για υποθέσεις παράβασης του Ιουλίου]

Ετήσια έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο

Ιστότοπος σχετικά με την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο

Ενημερωτικό δελτίο για την ΕΕ-27 και το Ηνωμένο Βασίλειο