AB Toparlanma Planı

2020 yılının Aralık ayında, tüm Üye Ülke liderleri, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Komisyonu, COVID-19 pandemisinin yol açtığı ekonomik ve sosyal hasarın onarılmasına yardımcı olacak bir Toparlanma Planı üzerinde anlaştılar. 

AB'nin uzun vadeli bütçesi ve geçici NextGenerationEU enstrümanı ile birlikte, daha yeşil, daha dijital ve daha dayanıklı bir Avrupa'nın inşasına yardımcı olmak için toplam 2.018 trilyon Euro kullanılacak. 

Yaz 2022 Ekonomik Tahmini

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik savaşı, AB ekonomisini olumsuz etkilemeye devam ederek, AB’nin Bahar Tahmini'ne kıyasla büyüme beklentilerinde düşüş, enflasyonda ise artış yaşanıyor. Yaz 2022 Ekonomik (Ara) Tahmini, AB ekonomisinin 2022'de %2,7 ve 2023'te %1,5 büyüyeceğini öngörüyordu. Euro bölgesinde büyüme oranının 2022'de %2,6, 2023'te ise %1,4'e düşmesi bekleniyor. Yıllık ortalama enflasyonun 2022'de Euro bölgesinde %7.6 ve AB'de ise %8.3 ile tarihi yüksek seviyelerde zirve yapması, 2023 yılında ise sırasıyla %4.0 ve %4.6'ya gerilemesi bekleniyor.

Kıbrıs ekonomisi, 2022'nin ilk çeyreğinde, turizmin beklenenden daha hızlı toparlanması ve başta ticari hizmetler ve BT olmak üzere diğer hizmetlerin ihracatının artmasının bir sonucu olarak yukarı yönlü sürpriz yaptı. 2022'nin ilk aylarında turist gelişleri ve gelirler önemli ölçüde arttı ve pandemi öncesi seviyelerin yaklaşık %75'ine ulaştı. 

Tarihsel olarak önemli bir yer tutan Rusya'dan gelen turizm gelirlerinde yaşanan büyük bir kayba rağmen, planlanan uluslararası uçuşlara ve turistik konaklama rezervasyonlarına ilişkin anketlere dayalı olarak, turizm sektörü için beklentiler yaz sezonu için olumlu seyretmeye devam ediyor. Ancak, zayıflayan tüketici güveni ile birlikte yükselen enflasyon ve faiz oranlarının yılın ikinci yarısında hanehalkının tüketim ve yatırımlarında önemli bir yavaşlama ile sonuçlanması bekleniyor.

Yıllık bazda, Kıbrıs'ta reel GSYİH büyümesinin 2022'de %3,2 ve 2023'te %2,1 olması bekleniyor ve bu AB ortalamasından daha güçlü bir durum olarak değerlendiriliyor. Büyümenin ana itici güçlerinin iç talep ve daha az ölçüde de olsa net hizmet ihracatı olması bekleniyor. Başta inşaat olmak üzere yatırımların, mali koşulların kademeli olarak sıkılaşması, sürekli arz kesintileri ve inşaat malzemeleri için olağanüstü yüksek fiyatlardan zarar görmesi bekleniyor. Olumlu yandan, Kıbrıs İyileştirme ve Dayanıklılık Planının uygulanmasının yatırımı desteklemesi bekleniyor. Hükümetin yüksek enerji fiyatlarına yönelik aldığı tedbirler ve Ocak 2023'te uygulanacak ücretlerde kısmi endeksleme ile hanehalkının geliri desteklense de, özel tüketimin yüksek enflasyon ve satın alma gücündeki erozyondan olumsuz etkilenmesi bekleniyor. HICP Kıbrıs'ta manşet enflasyonun bu yıl ortalama %7 olması ve sıkı emtia piyasalarından kaynaklanan fiyat baskılarının gelecek yıl hafifleyeceği varsayımına paralel olarak 2023'te %3,3'e gerilemesi bekleniyor. Özellikle turizm ve diğer ihracata yönelik hizmet sektörleri, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı sürdürdüğü savaşının olumsuz küresel etkisine ve COVID-19 pandemisinin gelişimine karşı savunmasız olduğu için, büyüme görünümüne ilişkin önemli belirsizlik ve aşağı yönlü riskler devam ediyor.

AB'nin geçici toparlanma aracı olan NextGenerationEU, Kıbrıs'ın pandemi krizinden daha güçlü çıkması için gerekli olan yatırım ve reformları sürdürmesini sağlayacak güçlü bir mali teşviktir.

• Kıbrıs, tahminen 1 milyar Euro'luk Toparlanma ve Dayanıklılık İmkanı hibesi ve tahmini 1,5 milyar Euro'luk ek Toparlanma ve Dayanıklılık İmkanı kredisi alacak.

• Kıbrıs İyileşme ve Dayanıklılık Planı 17 Mayıs'ta sunuldu ve Komisyon 8 Temmuz'da Plan ile ilgili olumlu görüş bildirdi. Plan toplam on üç bileşenden oluşan 5 Politika Ekseni içerir ve 1,006 milyon Euro'su hibe ve geri kalanı kredi olmak üzere 1,206 milyon Euro tutarındadır. Plan, reform (58) ve yatırım (75) bakımından iyi dengelenmiştir. Plan, Kıbrıs'a yönelik Ülkeye Özgü Tavsiyelerin (2019 ve 2020) önemli bir bölümünü ele almıştır ve plandaki harcamaların önemli bir kısmı yeşil (toplam harcamanın %41'i) ve dijital geçişe (%23) ayrılmıştır.

Kıbrıs için ek AB fonları:

• Ayrıca 2021'de REACT-EU kapsamında 112 milyon Euro ve Just Transition Fund'dan 92 milyon Euro kullanılabilir olacak.

• Kıbrıs ayrıca, en son uzun vadeli AB bütçesinden 959 milyon Euro'luk Uyum Politikası ödeneğinin yanı sıra Avrupa Tarımsal Garanti Fonu'ndan (EAGF) da 366 milyon Euro'nun biraz üzerinde doğrudan ödeme alacak. Ayrıca, Avrupa Kırsal Kalkınma Tarım Fonu aracılığıyla 172 milyon Euro sağlanacak.

• Avrupa Komisyonu SURE enstrümanı kapsamında Kıbrıs'a 603 milyon Euro değerinde mali destek de sağladı. Uygun koşullarda verilen krediler şeklinde sağlanan bu destek, Kıbrıs'ın Geçici COVID-19 Ücret Destek Programı ile ilgili maliyetleri karşılamasına yardımcı olacak.

Planın ilk taslağı Ocak 2021'de sunuldu. Kıbrıs Hükümeti, Kıbrıs Planı'ndaki istişare sürecinin özetine dayanarak, ulusal İyileşme ve Dayanıklılık Planının hazırlık aşamasında sosyal ortaklar, sivil toplum örgütleri ve gençlik örgütleri gibi tüm ilgili paydaşlarla görüş alışverişinde bulundu. Ayrıca, Kıbrıs Ekonomi ve Rekabet Edebilirlik Konseyi ile de istişare edilmiş ve Kıbrıs Parlamentosu planın içeriği hakkında düzenli olarak bilgilendirilmiştir.

Nihai Plan, 17 Mayıs 2021'de Avrupa Komisyonu'na resmi olarak sunuldu. Komisyon, 8 Temmuz 2021'de Kıbrıs Planı ile ilgili olumlu görüş bildirdi.