Avrupa Birliği üyesi ülkeler 1960'lardan beri Avrupa vatandaşlarının yaşamlarında fark yaratan projeleri finanse etmek için kaynakları bir araya getiriyor. Günümüzde büyüme ve istihdam yaratma, çevreyi koruma, AB bölgeleri arasındaki ekonomik uçurumları azaltma ve terör ve organize suçla mücadeleye yönelik projeler finanse ediliyor.
AB bütçesi, Avrupa'nın diğer küresel oyuncularla rekabet edebilmesi için araştırma ve inovasyona önemli düzeyde yatırım yapılmasına da (her üye ülkenin tek başına yapacağı yatırımdan daha fazlası) izin verir.
AB bütçesi, özellikle Uyum Fonları aracılığıyla, Kıbrıs'ta altyapı geliştirme, kamu sektörünün modernizasyonu ve araştırma ve inovasyon çerçevesinin geliştirilmesinde etkili olmuştur.
AB Kıbrıs bütçesi nasıl yapılıyor
AB bütçesi, Kıbrıs'ın ulusal bütçesini tamamlayıcı niteliktedir ve yerel, bölgesel veya ulusal düzeyden ziyade AB düzeyinde para harcamanın daha etkili olduğu durumlarda kullanılır. Kıbrıs 2020'de yaklaşık 160 milyar Euro'luk toplam AB gelirinin 245 milyon Euro'suna (Kıbrıs ekonomisinin yaklaşık %1,2'si kadar) katkıda bulundu.
Aynı yıl içerisinde AB'nin Kıbrıs'a yaptığı yatırımlar şu şekildeydi:
- Akıllı ve kapsayıcı büyüme için 130 milyon Euro
- Uyum (ekonomik, sosyal ve bölgesel) için 59 milyon Euro
- Sürdürülebilir büyüme (ulusal kaynaklar) için 76 milyon Euro ve
- Güvenlik ve vatandaşlık için 22 milyon Euro
AB bütçesi, Kıbrıs'taki yatırımlara ek olarak, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer alanlarda destek sağlar:
- Daha düşük gelirli AB ülkelerinin ekonomik gelişimi
- Doğal afet durumlarında yardım
- AB komşularına ve üçüncü ülkelere kalkınma desteği ve yardımıs
AB'nin Kıbrıs için yatırım yaptığı başlıca alanlar nelerdir?
AB bütçesi, Kıbrıs'taki öğrencilere, bilim insanlarına, çiftçilere, STK'lara, KOBİ'lere, kasabalara, bölgelere ve diğer birçok hak sahibine mali destek sağlar.
AB fonlarının çoğu bölgesel politika içindir. Örneğin, 2018 yılında AB fonları, Limasol'da büyük bir kentsel dönüşüm projesine olanak sağlamıştır. Bu, hem şehrin yaşam kalitesini iyileştirdi hem de tarihi merkez, deniz kıyısı ve diğer alanları daha çekici hale getirdi.
AB fonlarının ikinci büyük payı tarım içindir. Örneğin, 2018'de AB tarafından finanse edilen ORGANIKO projesi, tarım sektöründe iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için ulusal bir planın geliştirilmesine yardımcı oldu.
Büyüme, istihdam ve araştırma, Kıbrıs'ta AB harcamalarının üçüncü en büyük kategorisidir.
Bilgi Notu: AB'nin Kıbrıs Bütçesi (2019 verilerine göre)
AB fonları ve program hikayeleri
AB bütçesi 2021-2027
Avrupa Birliği, COVID-19 salgını nedeniyle mevcut 2021-2027 bütçesini daha da güçlendirdi. Geçici NextGenerationEU toparlanma enstrümanıyla birlikte, pandeminin neden olduğu zararı azaltmak ve Avrupa'nın krizden daha güçlü ve daha dirençli çıkmasına yardımcı olmak için 1,8 trilyon Euro ayrıldı.
- Kıbrıs, tahminen 1 milyar Euro'luk Toparlanma ve Dayanıklılık İmkanı hibesi ve tahmini 1,5 milyar Euro'luk ek Toparlanma ve Dayanıklılık İmkanı kredisi alacak.
- Kıbrıs ayrıca 2021'de REACT-EU kapsamında 112 milyon Euro ve Just Transition Fund'dan 92 milyon Euro alacak.
- Kıbrıs ayrıca, en son uzun vadeli AB bütçesinden 959 milyon Euro'luk Uyum Politikası ödeneğinin yanı sıra Avrupa Tarımsal Garanti Fonu'ndan (EAGF) da 366 milyon Euro'nun biraz üzerinde doğrudan ödeme alacak. Ayrıca, Avrupa Kırsal Kalkınma Tarım Fonu aracılığıyla 172 milyon Euro sağlanacak.
- Avrupa Komisyonu ayrıca Acil Durumda İşsizlik Risklerini Azaltma Desteği (Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency-SURE enstrümanı) kapsamında Kıbrıs'a 603 milyon Euro'luk mali destek de sağladı. Uygun koşullarda verilen krediler şeklinde sağlanan bu destek, Kıbrıs'ın Geçici COVID-19 Ücret Destek Programı ile ilgili maliyetleri karşılamasına yardımcı olacak.
Kıbrıs için AB toparlanma planı ve NextGenerationEU
Avrupa toparlanma planını destekleyen AB bütçesi
Kıbrıs'ın (ve diğer AB ülkelerinin) bütçeleri hakkında daha fazla ayrıntı
AB'nin 2021-2027 dönemi bütçesi ve Yeni NesilAB: Gerçekler ve rakamlar
Kısa Bilgi
AB'nin genel bütçesi nasıl yapılır?
- AB bütçesi aslında yatırımlara ayrılır; bu nedenle, Çok Yıllı Mali Çerçeve (MFF) olarak bilinen uzun vadeli bir harcama planı, beş ila yedi yıllık bir süre için kabul edilir. MFF, AB'nin her farklı kategori (başlıklar) için harcayacağı maksimum yıllık tutarları (tavanları) belirler.
- AB bütçesinden, yani tek pazarın parçası olmanın katma değerinden herkes yararlanıyor ve iklim değişikliğiyle mücadele, dijital egemenliğin güçlendirilmesi ve COVID-19 krizine yanıt verme gibi zorluklar birlikte ele alınıyor.
- Yıllık AB bütçesi, Avrupa Komisyonu, -Konsey tarafından temsil edilen- AB ülkeleri ve Avrupa Parlamentosu'nun katılımıyla demokratik olarak kararlaştırılır:
- Avrupa Komisyonu yıllık bütçe taslağı önerir
- Ulusal hükümetler (AB Konseyi) ve Avrupa Parlamentosu (AB vatandaşlarını temsil eder) taslağı değiştirebilir
- Ulusal hükümetler (AB Konseyi) ve (AB vatandaşlarını temsil eder) Avrupa Parlamentosu'nun bütçeyi onaylaması gerekir.
Fonların kaynağı nedir?
AB bütçesi aşağıdaki kaynaklarla finanse edilir:
- Her ülkenin gayri safi milli gelirinin bir kısmı (ülkelerin ne kadar zengin olduğuna göre belirlenir)
- AB dışından ithalattan elde edilen gümrük vergisi
- Her bir AB Üye Ülkesinin topladığı katma değer vergisine göre belirlenen bir miktar
- 2021'den itibaren, her ülkedeki geri dönüştürülmemiş plastik ambalaj atığı miktarına göre belirlenen bir katkı
- AB üyesi olmayan ülkelerden belirli programlara yapılan katkılar, geç ödeme faizi ve para cezaları ve bir önceki yılın bütçe fazlası
- Avrupa Komisyonu, NextGenerationEU'yu finanse etmek için sermaye piyasalarında 2058 yılına kadar uzun vadede geri ödenecek fonlar toplayacak.
Paranın nasıl harcanacağına kim karar verir?
2021-2027 döneminde:
- Ulusal makamlar, bütçe harcamalarının yaklaşık dörtte üçünü Avrupa Komisyonu ile ortaklaşa yönetir (paylaşılan yönetim)
- Avrupa Komisyonu ve onun ajans ve delegasyonları AB bütçesinin yaklaşık %18'ini yönetir (doğrudan yönetim)
- Diğer uluslararası kuruluşlar, ulusal ajanslar veya üçüncü ülkeler AB bütçesinin %8'ini yönetir (dolaylı yönetim)
- NextGenerationEU için fonların %90'ı Toparlanma ve Dayanıklılık İmkanı (RRF) üzerinden kanalize edilecek. RRF, AB ülkelerindeki reformları ve yatırımları desteklemek için toplam 723,8 milyar Euro'luk hibe ve kredi sunan bir araçtır.
Komisyon, harcanan her bir Euro'nun hesabının verilmesini sağlamak için bütçenin tamamının yürütülmesinde nihai sorumluluğa sahiptir.
- Hesaplar daha sonra Komisyon, ulusal hükümetler ve diğer kuruluşlar tarafından denetlenir ve herhangi bir zayıflık veya hatayı gidermek için adım atılır.
- Son olarak,(AB vatandaşları adına) Avrupa Parlamentosu , Komisyonun bütçe kullanımını onaylamak (ya da 'ibra etmek') için oy kullanır.
Yıllık AB bütçe yaşam döngüsü nasıl yapılır?
AB şeffaf bir şekilde iletişim kurmak ve AB fonlarının uygunsuz kullanımını, yolsuzluğu, ilgili vergi ve harçların kaçırılmasını veya AB kurumları içinde ciddi suistimalleri tespit etmek, araştırmak ve cezalandırmak için bir dizi organa ve araca da sahiptir.
AB'nin dolandırıcılığa karşı önlemleri
Avrupa Dolandırıcılıkla Mücadele Bürosu (OLAF)
İlgili bağlantılar