Avrupa Komisyonu, 22 katılımcı Üye Devlette koronavirüs pandemisinden etkilenen şirketleri desteklemek için AB Devlet yardımı mevzuatı uyarınca, Avrupa Yatırım Bankası Grubu (Avrupa Yatırım Bankası “AYB” ve Avrupa Yatırım Fonu “AYF”den oluşur) tarafından yönetilen Avrupa Garanti Fonu kapsamında sentetik menkul kıymetleştirme dilimlerine ilişkin garantiler şeklinde yeni bir ürünün piyasaya sürülmesini onayladı. 1.4 milyar Euro'luk özel bir bütçeye sahip olması öngörülen yeni ürünün, pandemiden etkilenen küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ'ler) en az 13 milyar Euro tutarında yeni kredi desteği sağlaması bekleniyor. Bu miktar, Avrupa Garanti Fonu'nun 22 katılımcı Üye Devlette 200 milyar Euro'ya kadar ek finansman seferber etme genel hedefine önemli bir katkı niteliği taşıyor.
Rekabet politikasından sorumlu Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager şunları söyledi: “Bu yeni ürün, aracı kuruluşlar tarafından koronavirüs pandemisinden ciddi şekilde etkilenen KOBİ'lere en az 13 milyar Euro tutarında yeni kredi sağlanmasına yardımcı olarak, Avrupa Garanti Fonu'nun Avrupa ekonomisi için 200 milyar Euro'ya kadar desteği seferber etme genel hedefine önemli ölçüde katkıda bulunacak. Avrupa Yatırım Bankası Grubu tarafından yönetilen Avrupa Garanti Fonu, 22 Üye Devlet'in verdiği desteği bir araya getirerek ulusal destek planlarını tamamlıyor. Tek Pazardaki eşit şartlarda rekabet ortamını korurken aynı zamanda koronavirüs pandemisinin ekonomik etkisini azaltacak uygulanabilir çözümler bulmak için Üye Devletler ve diğer Avrupa kurumlarıyla da yakın bir şekilde çalışmaya devam ediyoruz.”
İnsanlar İçin Çalışan Bir Ekonomiden Sorumlu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis şunları söyledi: “AB işletmelerini, özellikle KOBİ'leri krizden düze çıkmaları için desteklemeye devam ediyoruz. Avrupa Garanti Fonu kapsamındaki yeni sentetik menkul kıymetleştirme ürünü sayesinde, yeni kredi şeklindeki daha fazla finansman desteği, gerçekten ihtiyacı olan AB işletmeleri ile buluşacak. Avrupa Garanti Fonu, Konsey tarafından kabul edilen güvenlik ağlarının üçüncüsüdür. Üye Devletleri, çalışanlarını ve işletmelerini desteklemek için her üç kriz enstrümanını da maksimum düzeyde kullanmaya devam etmeye teşvik ediyoruz.”
Avrupa Konseyi, Nisan 2020'de AB'nin koronavirüs pandemisine yanıtının bir parçası olarak AYB Grubu'nun yönetiminde bir Avrupa Garanti Fonu ("Fon") kurulmasına onay verdi. Fon, Avrupa Konseyi tarafından işçiler, işletmeler ve ülkeler üzerinde pandeminin ekonomik etkilerini azaltmak için kabul edilen üç güvenlik ağından birisi. AYB ve AYF, şimdiye kadar Fon kapsamında toplam 17,8 milyar Euro değerinde proje onayladı ve bu projelerin toplam seferber edilmiş yatırım olarak yaklaşık 143.2 milyar Euro'ya yol açması bekleniyor.
Katılımcı Üye Devletlerin bildirimini takiben, Komisyon, 14 Aralık 2020'de AB Devlet yardımı mevzuatı uyarınca, Fonun kurulmasına, o tarihte 21 katılımcı Üye Devlet tarafından Fon'a katkı yapılmasına ve AB Devlet yardımı mevzuatı kapsamında borçlanma enstrümanlarına (krediler gibi) ilişkin garantiler şeklindeki aşağı yönlü müdahalelere izin verdi. Komisyon, 16 Nisan 2021'de AB Devlet yardımı mevzuatı uyarınca, Slovenya'nın Fon'a katılımına ve yine AB Devlet yardımı mevzuatı uyarınca borçlanma enstrümanlarına ilişkin garantiler biçimindeki göreceli katkısına izin verdi. Fon, özkaynak enstrümanlarına da garanti sağlıyor, ancak bunlar Aralık 2020 kararı kapsamı dışında bulunuyor.
Fon kapsamındaki yeni ürün
22 katılımcı Üye Devlet, AB Devlet yardımı mevzuatı uyarınca, Fon kapsamında uygulanacak yeni bir sentetik menkul kıymetleştirme ürününün başlangıcını Komisyon'a bildirdi. Son katılımcı Üye Devletten gelen resmi bildirim de dahil olmak üzere tam bildirim 9 Ağustos 2021'de alındı.
Sentetik menkul kıymetleştirme, bir kaynak kuruluşun (örneğin bir bankanın) bilançosunda bulundurduğu bir mevcut varlık havuzunu (örneğin bir kredi portföyünü) tanımladığı, o havuza karşı farklı risk/ödül profillerine sahip dilimler oluşturduğu ve daha sonra bir koruma satıcısından belirli bir dilim için koruma satın alarak (örneğin ilgili risk diliminde teminat alarak) havuzdan kaynaklanan riskin bir kısmını devrettiği bir finansal tekniktir. Bunun karşılığında, kaynak kuruluş koruma satıcısına prim öder.
Yeni enstrüman kapsamında, koruma satıcısı olarak hareket eden AYB Grubu, aracı kuruluşa, mevcut varlıklardan oluşan bir portföy için, söz konusu portföyün maksimum büyüklük açısından belirli gereklilikleri yerine getirmesi ve yalnızca fiili riskleri içermesi koşuluyla, belirli bir risk dilimine ilişkin garanti şeklinde koruma sağlayacaktır. Sağlanan garanti karşılığında, AYB Grubu aracı kuruluştan sübvansiyonlu bir garanti ücreti talep edecektir.
Aracı kuruluşun, işlemden kaynaklanan finansal avantajı, mümkün olan azami ölçüde yeni enstrümanın nihai lehtarlarına, yani yeni kredi alacak KOBİ'lere devretmesi gerekecek. Aracı kuruluş, Fon garantisi sayesinde serbest bırakılan yasal sermayeyi, KOBİ'lerin likidite ihtiyaçlarını karşılayacak yeni bir varlık havuzu (örneğin bir kredi portföyü) oluşturmak için kullanmakla ve yeni kredilerin riskliliği, hacmi ve vadesi açısından belirli koşullara uymakla yükümlü olacak. Bu yükümlülüğün yanı sıra, her bir işlemin koşulları, aracı kuruluşa yeni kredi yaratma konusunda da teşvik sağlayacak.
Bu yeni ürünün amacı, aracı kuruluşlar tarafından KOBİ'lere yeni, daha riskli kredi verilmesine yardımcı olmaktır. Amaç, aracı kuruluşların kredi verme kapasitelerini rahatlatmak ve kaynaklarının KOBİ'lere kredi yerine daha düşük riskli varlıklara kaydırılmasını önlemektir. Koronavirüs pandemisinin neden olduğu ekonomik kriz göz önüne alındığında, böyle bir kayma beraberinde risk de getirecektir ve bunun aracı kuruluşların mevcut kredi defterlerinde not düşüşlerine ve dolayısıyla bu aracıların yasal sermaye taleplerinin artmasına yol açması beklenmektedir.
Komisyonun Devlet yardımına dair değerlendirmesi
Komisyon, yeni sentetik menkul kıymetleştirme ürününü, Komisyonun Üye Devletlerin ekonomilerinde önemli sorunları gidermek için uyguladıkları Devlet yardımı önlemlerini onaylamasını sağlayan, Avrupa Birliği'nin İşleyişi Hakkında Antlaşma'nın (TFEU) 107(3)(b) Maddesi kapsamında değerlendirdi.
Komisyon, sentetik menkul kıymetleştirme ürününün 22 katılımcı Üye Devlette koronavirüsün ekonomik etkilerinin yönetilmesine katkıda bulunacağı sonucuna vardı. Ürün, TFEU'nun 107(3)(b) Maddesi uyarınca ekonomideki ciddi bir sorunu gidermek için gerekli, uygun ve orantılıdır.
Bu temelde Komisyon, AB Devlet yardımı mevzuatı kapsamında Fonun sentetik menkul kıymetleştirme dilimlerine ilişkin garantilerini onayladı.
Kısa Bilgi
Fonun amacı, uzun vadede uygulanabilir olması beklenen ancak mevcut krizde Avrupa genelinde zorluklarla karşı karşıya kalan Avrupalı şirketlerin (özellikle KOBİ'lerin) finansman ihtiyaçlarını koordineli bir şekilde ele almaktır. Kredi riskinin tüm katılımcı Üye Devletlere dağıtılmasıyla, Fonun genel etkisi maksimuma çıkarılabilirken, Fonun ortalama maliyeti de ulusal planlara kıyasla önemli ölçüde düşürülebilir.
Tüm Üye Devletler Fona katılabilirler. Bugün itibariyle 22 Üye Devlet Fonun faaliyetlerine katılmaya ve bu faaliyetleri müştereken garanti kapsamına almaya karar verdi. Üye Devletler, garantinin kullanımına karar veren "Katkıda Bulunanlar Komitesi" aracılığıyla Fonun yönetiminde yer alır. Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, İspanya ve İsveç Fona katılan Üye Devletlerdir.
Özellikle ağır ekonomik durumlarda (devam eden koronavirüs pandemisi nedeniyle şu anda tüm Üye Devletlerin karşı karşıya olduğu gibi), AB Devlet yardım mevzuatı, Üye Devletlerin ekonomilerinde ciddi sorunları gidermek için destek vermelerine izin verir. Bu, TFEU'nun 107(3)(b) Maddesi ile de uyumludur.
19 Mart 2020'de, Komisyon, Üye Devletlerin koronavirüs salgını bağlamında ekonomiyi destekleyebilmeleri için Devlet Yardımları mevzuatında öngörülen tam esnekliği kullanmalarını sağlamak için Devlet yardımları Geçici Çerçevesi kabul etti.
Geçici Çerçeve AB'nin Devlet Yardımları mevzuatına uygun olarak, koronavirüs salgınının sosyo-ekonomik etkisini azaltmak için Üye Devletlere halihazırda sunulan birçok olanağı tamamlar. Komisyon, bu olanakları düzenleyen, COVID-19 salgınına Koordineli bir ekonomik müdahaleye ilişkin Bildiriyi 13 Mart 2020'de benimsedi. Örneğin, Üye Devletler, Devlet Yardımı mevzuatının dışında kalan işletmeler lehine genel olarak uygulanabilir değişiklikler yapabilir (örneğin vergilerin ertelenmesi veya tüm sektörlerde kısa çalışma desteği). Üye Devletler ayrıca şirketlere koronavirüs salgını nedeniyle maruz kaldıkları ve koronavirüsün doğrudan sebep olduğu zararlar için tazminat verebilir.
Geçici Çerçeve, Aralık 2021'in sonuna kadar yürürlükte kalacak. Komisyon, yasal kesinliği sağlamak amacıyla, Geçici Çerçeve'nin uzatılması gerekip gerekmediğini bu tarihten önce değerlendirecek.
Kararın gizli olmayan versiyonu, gizliliğe ilişkin sorunlar çözüldükten sonra, Komisyonun rekabet web sitesinde, Devlet yardımları kayıtları altında SA. 63443 dava numarası altında bulunabilecek.
Geçici Çerçeve ve Komisyonun koronavirüs pandemisinin ekonomik etkisi ile mücadele için aldığı diğer önlemler hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Detaylar
- Yayın tarihi
- 16 Ağustos 2021