Από τη δεκαετία του 1960, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν συγκεντρώσει πόρους για τη χρηματοδότηση έργων που αλλάζουν τη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Σήμερα, μεταξύ άλλων, η ΕΕ εργάζεται για τη δημιουργία ανάπτυξης και θέσεων εργασίας, την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση των οικονομικών διαφορών μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ επιτρέπει επίσης σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, έτσι ώστε η Ευρώπη να μπορεί να ανταγωνίζεται άλλους παγκόσμιους παράγοντες· περισσότερο απ’ ό,τι το κάθε κράτος μέλος μόνο του.
Για την Κύπρο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ, ιδίως μέσω του Ταμείου Συνοχής, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη υποδομών, στον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα και στην ανάπτυξη πλαισίου έρευνας και καινοτομίας.
Πώς λειτουργεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ στην Κύπρο
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι συμπληρωματικός του εθνικού προϋπολογισμού της Κύπρου και ενεργοποιείται όταν είναι πιο αποτελεσματικό να δαπανώνται χρήματα σε επίπεδο ΕΕ απ’ ό,τι σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Το 2020, η Κύπρος συνεισέφερε 245 εκατ. ευρώ από τα συνολικά έσοδα της ΕΕ, ύψους περίπου 160 δισ. ευρώ, ή περίπου το 1,2% της κυπριακής οικονομίας.
Το ίδιο έτος, οι επενδύσεις της ΕΕ στην Κύπρο περιλάμβαναν:
- 130 εκατ. ευρώ για έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη
- 59 εκατ. ευρώ για τη συνοχή (οικονομική, κοινωνική και εδαφική)
- 76 εκατ. ευρώ για τη βιώσιμη ανάπτυξη (εθνικοί πόροι) και
- 22 εκατ. ευρώ για την ασφάλεια και την ιθαγένεια.
Εκτός από τις επενδύσεις στην Κύπρο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρέχει στήριξη και σε άλλους τομείς, μεταξύ των οποίων:
- Οικονομική ανάπτυξη των λιγότερο εύπορων χωρών της ΕΕ
- Συνδρομή σε καταστάσεις φυσικών καταστροφών
- Αναπτυξιακή βοήθεια και συνδρομή προς τις γειτονικές χώρες της ΕΕ και τρίτες χώρες.
Ποιοι είναι οι κύριοι επενδυτικοί τομείς της ΕΕ για την Κύπρο;
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε φοιτητές, επιστήμονες, γεωργούς, μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πόλεις, περιφέρειες και πολλούς άλλους δικαιούχους στην Κύπρο.
Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της ΕΕ προορίζεται για την περιφερειακή πολιτική. Για παράδειγμα, το 2018, η χρηματοδότηση της ΕΕ συνέβαλε στην υλοποίηση ενός μεγάλου έργου αστικής ανάπλασης στη Λεμεσό. Το έργο αυτό έχει βελτιώσει την ποιότητα ζωής στην πόλη και έχει καταστήσει ελκυστικότερο το ιστορικό κέντρο, την παραλία και άλλες περιοχές.
Το δεύτερο μεγαλύτερο κομμάτι της χρηματοδότησης της ΕΕ αφορά τη γεωργία. Για παράδειγμα, το 2018, το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο «ORGANIKO» συνέβαλε στην ανάπτυξη ενός εθνικού σχεδίου για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής στον γεωργικό τομέα της χώρας.
Η ανάπτυξη και η απασχόληση, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας, αποτελούν την τρίτη μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών της ΕΕ στην Κύπρο.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ στην Κύπρο
Ενημερωτικό δελτίο: Ο προϋπολογισμός της ΕΕ στην Κύπρο (με βάση τα στοιχεία του 2019)
Προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027
Λόγω της πανδημίας COVID-19, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ενισχύσει τον τρέχοντα μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της για την περίοδο 2021-2027. Μαζί με το προσωρινό μέσο ανάκαμψης NextGenerationEU, έχουν διατεθεί 1,8 τρισ. ευρώ για να μετριαστεί η ζημία που προκλήθηκε από την πανδημία και να βοηθηθεί η Ευρώπη να βγει από την κρίση ισχυρότερη και ανθεκτικότερη.
- Η Κύπρος αναμένεται να λάβει περίπου 1 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς να έχει στη διάθεσή της περίπου 200 εκατ. ευρώ πρόσθετων δανείων στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
- Η Κύπρος θα λάβει επίσης 112 εκατ. ευρώ το 2021 στο πλαίσιο του REACT-EU και 92 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
- Η Κύπρος θα λάβει επίσης 959 εκατ. ευρώ από κονδύλια της πολιτικής συνοχής από τον τελευταίο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς και λίγο πάνω από 366 εκατ. ευρώ σε άμεσες ενισχύσεις από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ). Θα διατεθούν επίσης 172 εκατ. ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης εκταμιεύσει 603 εκατ. ευρώ για χρηματοδοτική στήριξη στην Κύπρο στο πλαίσιο της στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (μέσο SURE). Η στήριξη χορηγήθηκε με τη μορφή δανείων που χορηγήθηκαν με ευνοϊκούς όρους και θα βοηθήσει την Κύπρο να καλύψει τις δαπάνες που σχετίζονται με το προσωρινό καθεστώς επιδότησης μισθών λόγω της νόσου COVID-19.
Σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ και NextGenerationEU για την Κύπρο
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ τροφοδοτεί το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη
Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους προϋπολογισμούς της Κύπρου (και άλλων χωρών της ΕΕ)
Μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027
Γενικές πληροφορίες
Πώς λειτουργεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ;
- Ο προϋπολογισμός της ΕΕ προορίζεται κυρίως για επενδύσεις, επομένως ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο δαπανών, γνωστό ως πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), εγκρίνεται για περίοδο πέντε έως επτά ετών. Το ΠΔΠ καθορίζει τα μέγιστα ετήσια ποσά (ανώτατα όρια) που θα δαπανήσει η ΕΕ για κάθε κατηγορία (τομείς).
- Όλοι επωφελούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ: από την προστιθέμενη αξία της συμμετοχής στην ενιαία αγορά και την από κοινού αντιμετώπιση προκλήσεων, όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας και η αντιμετώπιση της κρίσης COVID-19.
- Ο ετήσιος προϋπολογισμός της ΕΕ αποφασίζεται δημοκρατικά, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των χωρών της ΕΕ (που εκπροσωπούνται στο Συμβούλιο) και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σχέδιο ετήσιου προϋπολογισμού.
- Οι εθνικές κυβερνήσεις (Συμβούλιο της ΕΕ) και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (που εκπροσωπεί τους πολίτες της ΕΕ) μπορούν να το τροποποιήσουν
- Οι εθνικές κυβερνήσεις (Συμβούλιο της ΕΕ) και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (που εκπροσωπεί τους πολίτες της ΕΕ) πρέπει να το εγκρίνουν.
Από πού προέρχονται τα χρήματα;
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτείται από τις ακόλουθες πηγές:
- Ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος κάθε χώρας ανάλογα με το πόσο πλούσια είναι
- Τελωνειακοί δασμοί επί των εισαγωγών από χώρες εκτός της ΕΕ
- Ένα ποσό που βασίζεται στον φόρο προστιθέμενης αξίας που εισπράττεται από κάθε χώρα της ΕΕ
- Από το 2021, μια συνεισφορά με βάση την ποσότητα των μη ανακυκλωμένων πλαστικών απορριμμάτων συσκευασίας σε κάθε χώρα
- Άλλα έσοδα, συμπεριλαμβανομένων των συνεισφορών τρίτων χωρών σε ορισμένα προγράμματα, των τόκων υπερημερίας και των προστίμων, καθώς και του πλεονάσματος από το προηγούμενο έτος
- Για τη χρηματοδότηση του NextGenerationEU, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αντλήσει κεφάλαια από τις κεφαλαιαγορές, τα οποία θα αποπληρωθούν σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα έως το 2058.
Ποιος αποφασίζει για το πώς δαπανώνται τα χρήματα;
Κατά την περίοδο 2021-2027:
- Οι εθνικές αρχές διαχειρίζονται περίπου τα τρία τέταρτα των δαπανών του προϋπολογισμού από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (επιμερισμένη διαχείριση)
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οργανισμοί και οι αντιπροσωπείες της διαχειρίζονται περίπου το 18% του προϋπολογισμού της ΕΕ (άμεση διαχείριση)
- Άλλοι διεθνείς οργανισμοί, εθνικοί οργανισμοί ή τρίτες χώρες διαχειρίζονται το 8% του προϋπολογισμού της ΕΕ (έμμεση διαχείριση)
- Για το NextGenerationEU, το 90 % των κονδυλίων θα διοχετευθεί μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Το RRF είναι ένα μέσο παροχής επιχορηγήσεων και δανείων για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στις χώρες της ΕΕ συνολικής αξίας 723,8 δισ. ευρώ.
Η Επιτροπή έχει την τελική ευθύνη για την εκτέλεση του συνόλου του προϋπολογισμού, ώστε να διασφαλίζεται ότι κάθε ευρώ που δαπανάται καταγράφεται και καταλογίζεται.
- Εν συνεχεία, οι λογαριασμοί ελέγχονται από την Επιτροπή, τις εθνικές κυβερνήσεις και άλλους οργανισμούς και λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση τυχόν αδυναμιών ή σφαλμάτων.
- Τέλος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (εξ ονόματος των πολιτών της ΕΕ) ψηφίζει για να εγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή εκτέλεσε τον προϋπολογισμό (ή για να χορηγήσει «απαλλαγή»).
Πώς λειτουργεί ο ετήσιος κύκλος ζωής του προϋπολογισμού της ΕΕ
Η ΕΕ διαθέτει επίσης μια σειρά φορέων και εργαλείων για να ανακοινώνει με διαφάνεια και να εντοπίζει, να διερευνά και να τιμωρεί την παράτυπη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ, τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή ή τα σοβαρά παραπτώματα εντός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Μέτρα της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης
Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF)
Σχετικοί σύνδεσμοι
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ με μια ματιά