Η Επιτροπή χαιρετίζει την πολιτική συμφωνία για αυστηρότερο έλεγχο των εξαγωγών αποβλήτων

Η Επιτροπή χαιρετίζει την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε χθες το βράδυ μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις μεταφορές αποβλήτων, η οποία θα διασφαλίσει ότι η ΕΕ αναλαμβάνει μεγαλύτερη ευθύνη για τα απόβλητά της και δεν εξάγει τις περιβαλλοντικές προκλήσεις σε τρίτες χώρες. Οι κανόνες θα διευκολύνουν επίσης τη χρήση των αποβλήτων ως πόρου. Η συμφωνία συμβάλλει στον στόχο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για τη μείωση της ρύπανσης και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας.

Η εξαγωγή πλαστικών αποβλήτων από την ΕΕ σε χώρες που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ θα απαγορεύεται. Μόνον εφόσον πληρούνται αυστηροί περιβαλλοντικοί όροι, οι επιμέρους χώρες μπορούν να παραλαμβάνουν τα απόβλητα αυτά πέντε έτη μετά την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων. Υπό το πρίσμα των παγκόσμιων προβλημάτων των διογκούμενων ποσοτήτων πλαστικών αποβλήτων και των προκλήσεων για τη βιώσιμη διαχείρισή τους, με το μέτρο αυτό οι νομοθέτες της ΕΕ αποσκοπούν στην πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της ρύπανσης σε τρίτες χώρες που προκαλείται από τα πλαστικά απόβλητα που παράγονται στην ΕΕ.

Άλλα απόβλητα κατάλληλα για ανακύκλωση θα εξάγονται από την ΕΕ σε χώρες που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ μόνον όταν αυτές διασφαλίζουν ότι μπορούν να τα διαχειριστούν με βιώσιμο τρόπο. Ταυτόχρονα, θα είναι ευκολότερη η μεταφορά αποβλήτων για ανακύκλωση εντός της ΕΕ χάρη στις σύγχρονες ψηφιοποιημένες διαδικασίες. Θα υπάρξει επίσης ισχυρότερη επιβολή και συνεργασία για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης αποβλήτων. Ο νέος νόμος θα συμπληρώσει τη νέα οδηγία για το περιβαλλοντικό έγκλημα, για την οποία επιτεύχθηκε επίσης πολιτική συμφωνία χθες.

Διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των εξαγωγών αποβλήτων από την ΕΕ

Τα εγκριθέντα μέτρα για την εξαγωγή αποβλήτων θα καθορίσουν τα πρότυπα όσον αφορά την πρόληψη των περιβαλλοντικών προβλημάτων και των προβλημάτων δημόσιας υγείας σε τρίτες χώρες που προκαλούνται από τη μη βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων, τα οποία παράγονται αλλού. Ο νέος αυτός κανονισμός θα επιτρέψει την εξαγωγή αποβλήτων σε χώρες που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ μόνον εάν οι χώρες αυτές ενημερώσουν την Επιτροπή ότι είναι πρόθυμες να εισαγάγουν τα απόβλητα και έχουν την ικανότητα να τα διαχειρίζονται με βιώσιμο τρόπο. Όσον αφορά τα πλαστικά απόβλητα, δεν θα επιτρέπεται καμία εξαγωγή σε χώρες που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ 2.5 έτη μετά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου, εκτός εάν η χώρα μπορεί να πληροί αυστηρές προϋποθέσεις — στην περίπτωση αυτή, θα επιτρέπονται οι εισαγωγές, αλλά μόνο πέντε έτη μετά την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων.

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί επίσης τις εξαγωγές αποβλήτων προς τις χώρες του ΟΟΣΑ και θα αναλαμβάνει δράση εάν οι εξαγωγές αυτές δημιουργούν περιβαλλοντικά προβλήματα στη χώρα προορισμού. Επιπλέον, όλες οι εταιρείες της ΕΕ που εξάγουν απόβλητα εκτός της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εγκαταστάσεις που παραλαμβάνουν τα απόβλητά τους υπόκεινται σε ανεξάρτητο έλεγχο που αποδεικνύει ότι διαχειρίζονται τα εν λόγω απόβλητα με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο.

Απελευθέρωση του δυναμικού της αγοράς αποβλήτων της ΕΕ για την τόνωση της κυκλικής οικονομίας

Η κυκλοφορία των αποβλήτων για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση μεταξύ των κρατών μελών είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση της ΕΕ σε μια κυκλική οικονομία και την ασφάλεια του εφοδιασμού με πρώτες ύλες.

Η ΕΕ θα εκσυγχρονίσει τις τρέχουσες διαδικασίες για τη μεταφορά αποβλήτων, καθιστώντας τα πιο ψηφιακά. Οι ταχείες διαδικασίες για ορισμένες επιλέξιμες εγκαταστάσεις που ορίζονται από τα κράτη μέλη θα καταστούν επίσης ευκολότερες και αποτελεσματικότερες. Αυτό θα διευκολύνει την επανείσοδο των αποβλήτων στην κυκλική οικονομία σε ολόκληρη την ΕΕ, χωρίς να μειωθεί το αναγκαίο επίπεδο ελέγχου για τις εν λόγω μεταφορές.

Αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης αποβλήτων

Για να ενισχυθεί η αντίδραση της ΕΕ κατά της παράνομης διακίνησης αποβλήτων, θα υπάρξει στενότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και θα επιβληθούν περισσότερες αποτρεπτικές κυρώσεις κατά των εγκληματιών που εμπλέκονται στο παράνομο εμπόριο αποβλήτων. Η Επιτροπή θα είναι σε θέση να ενεργεί επιτόπου για να στηρίζει τις έρευνες των κρατών μελών σχετικά με το διεθνικό έγκλημα που συνδέεται με την παράνομη διακίνηση αποβλήτων, με την άμεση συμμετοχή της Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) της ΕΕ για τα ζητήματα αυτά.

Η παράνομη διακίνηση αποβλήτων αποτελεί σήμερα ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά εγκλήματα που βλάπτουν το περιβάλλον αλλά και τις νόμιμες επιχειρήσεις. Επιπλέον, υπάρχει σαφής σύνδεση μεταξύ της παράνομης διακίνησης αποβλήτων και του οργανωμένου εγκλήματος. Έως και το ένα τρίτο του συνόλου των μεταφορών αποβλήτων θεωρείται ότι είναι παράνομες, δημιουργώντας σημαντικό παράνομο κέρδος ετησίως.

Επόμενα βήματα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει τώρα να εγκρίνουν επίσημα τον κανονισμό σύμφωνα με την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε. Μετά την επίσημη έκδοσή του, ο κανονισμός θα αρχίσει να ισχύει την^20ή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα.

Η Επιτροπή προετοιμάζεται ήδη για ταχεία εφαρμογή, για παράδειγμα καθιστώντας τις ψηφιακές διαδικασίες λειτουργικές σε εύθετο χρόνο και προσεγγίζοντας μέσω πολυμερών και περιφερειακών φόρουμ, καθώς και σε διμερές επίπεδο, για την παροχή στήριξης στις χώρες εταίρους που καταβάλλουν προσπάθειες να ευθυγραμμιστούν με τις νέες απαιτήσεις για τις εξαγωγές. Αυτό αναμένεται επίσης να προωθήσει καλύτερες πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων και την υιοθέτηση πιο κυκλικών μοντέλων στις οικονομίες των χωρών εταίρων της ΕΕ.

Ιστορικό

Ο νέος κανονισμός αποτελεί βασική δέσμευση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του νέου σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία και του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση, καθώς και της νέας στρατηγικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος 2021-2025.

Τα απόβλητα μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο πόρο αλλά πρέπει να τα χρησιμοποιούμε με προσοχή. Όταν τα απόβλητα που μεταφέρονται διασυνοριακά δεν αποτελούν αντικείμενο κατάλληλου ελέγχου και βιώσιμης διαχείρισης στις χώρες προορισμού, αυτό μπορεί να βλάψει την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, τα ίδια απόβλητα μπορούν να έχουν θετική οικονομική αξία και να προσπορίσουν επίσης περιβαλλοντικά οφέλη. Αυτό συμβαίνει όταν ανακυκλώνονται και χρησιμοποιούνται ως δευτερογενή υλικά, καθώς έτσι αντικαθιστούν παρθένα υλικά και συμβάλλουν σε μια πιο κυκλική οικονομία.

Το διεθνές εμπόριο αποβλήτων παρουσιάζει αύξηση και η ΕΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Οκανονισμός για τις μεταφορές αποβλήτων που ισχύει σήμερα χρονολογείται από το 2006. Από την έκδοσή του, οι εξαγωγές αποβλήτων από την ΕΕ σε τρίτες χώρες έχουν αυξηθεί σημαντικά, ιδίως σε χώρες μη μέλη του ΟΟΣΑ. Η έλλειψη λεπτομερών διατάξεων που να διασφαλίζουν τη βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων στις χώρες προορισμού έχει ως αποτέλεσμα ανεπαρκή μέτρα επιβολής και περιβαλλοντικές και υγειονομικές προκλήσεις στις χώρες αυτές.

Περισσότερες πληροφορίες

Πρόταση νέου κανονισμού για τις μεταφορές αποβλήτων

Ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις μεταφορές αποβλήτων

Δηλώσεις

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα από τα δύο θεσμικά όργανα καταδεικνύει την κοινή μας δέσμευση να αναλάβουμε την ευθύνη για τις προκλήσεις μας στον τομέα των αποβλήτων, αντί να εξάγουμε τα προβλήματά μας στο εξωτερικό. Μόλις τεθούν σε ισχύ, οι νέοι κανόνες θα διασφαλίσουν ότι τα απόβλητα μεταφέρονται για χρήση ως πόρος, αυξάνοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού της βιομηχανίας με πρώτες ύλες.  Οι επιχειρήσεις και οι εθνικές αρχές θα επωφεληθούν από αποτελεσματικότερες και ψηφιοποιημένες διαδικασίες. Θα εντείνουμε επίσης την αντίδραση της ΕΕ κατά της παράνομης διακίνησης αποβλήτων, καταπολεμώντας ένα από τα πλέον επιβλαβή περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Ο κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, δήλωσε: - 17/11/2023