Avrupa Komisyonu bugün, Arnavutluk, Bosna- Hersek, Kosova, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Gürcistan, Moldova Cumhuriyeti, Ukrayna ve Türkiye'nin AB’ye katılım yolunda kaydettikleri ilerleme ve mevcut durumun ayrıntılı bir değerlendirmesini içeren yıllık Genişleme Paketini kabul etti. Değerlendirmelere reform öncelikleri hakkında tavsiyeler ve rehberlik eşlik ediyor.
Genişleme, hem katılım aşamasındaki ülkeler hem de mevcut Üye Devletler ve bir bütün olarak AB için tarihi bir fırsat. Daha büyük ve daha güçlü bir Birliğin önemli sosyo-ekonomik, politik ve güvenlik avantajları var.
Avrupa Komisyonu Başkanı von der Leyen şunları söyledi: "Gergin jeopolitik bağlam, aynı demokrasi ve hukukun üstünlüğü değerleri kapsamında kıtamızın yeniden birleşmesini tamamlamamızı her zamankinden daha zorlayıcı kılıyor. Son yıllarda yeni Üye Devletlerin entegrasyonu yönünde büyük adımlar attık. Genişleme, yeni Komisyon'un en önemli önceliği olmaya devam edecek."
Genişleme süreci liyakate dayalı olmaya devam ediyor ve ortakların her biri tarafından kaydedilen objektif ilerlemeye bağlı. Bu da, genişleme sürecinin temellerine özel bir vurgu yapmak suretiyle, AB hukukunun tüm alanlarında geri dönüşü olmayan reformların uygulanması konusunda kararlılık gerektiriyor. Demokrasi, hukukun üstünlüğü ve temel değerler AB'nin genişleme politikasının temel taşları olmaya devam edecek. AB üyeliği stratejik bir seçim olmaya devam ediyor.
Genişleme süreci 2023 ve 2024'te yeni bir ivme kazandı. Temel konuların yer aldığı küme 15 Ekim 2024 tarihinde Arnavutluk ile açıldı. Ukrayna ve Moldova ile katılım müzakereleri Haziran 2024'te ilk hükümetler arası konferanslarda açıldı. Hukukun üstünlüğü fasıllarına ilişkin geçici kriterleri karşılayan Karadağ, diğer müzakere fasıllarını geçici olarak kapatma yolunda. Mart 2024'te Avrupa Konseyi, Bosna-Hersek ile katılım müzakerelerini başlatmaya karar verdi. Arnavutluk ve Kuzey Makedonya ile tarama süreci 2023 yılının sonunda tamamlandı.
Haziran 2024'te hükümetler arası konferans, Karadağ'ın 23 ve 24 numaralı hukukun üstünlüğü fasıllarına ilişkin geçici kriterleri genel olarak karşıladığını teyit etti ve koşulların karşılanması halinde diğer fasılların geçici olarak kapatılmasına devam etme imkânı sağladı. Hukukun üstünlüğü ve yargı alanında daha fazla ilerleme kaydedilmesi gerekiyor.
Komisyon, Sırbistan'ın 3. kümeyi (Rekabet Edebilirlik ve Kapsayıcı Büyüme) açmak için gerekli kriterleri yerine getirdiği yönündeki değerlendirmesini yineliyor. Önümüzdeki yıl Sırbistan'ın, özellikle hukukun üstünlüğü ara kriterlerine odaklanarak, sivil toplum ve medya için gerçek anlamda elverişli bir ortam sağlaması, dezenformasyon ve yabancı bilgi manipülasyonunu engellemek için inandırıcı çabalar sarf ederek AB'ye katılımla ilgili reformların uygulanmasına yönelik çalışmaları hızlandırması bekleniyor.
Arnavutluk söz konusu olduğunda Komisyon, 15 Ekim 2024 tarihinde düzenlenen ikinci hükümetler arası konferansta temel konular kümesine ilişkin müzakerelerin başlatılmasını memnuniyetle karşılıyor. Hukukun üstünlüğü başta olmak üzere, kolluk kuvvetleri, yolsuzluk ve örgütlü suçlarla etkin mücadele ve medya özgürlüğü, mülkiyet hakları ve azınlıklar da dâhil olmak üzere temel hakların geliştirilmesi konularında kaydedilen ilerlemenin pekiştirilmesi için yetkililerin AB odaklı reformların hızını daha da arttırması büyük önem taşıyor.
Kuzey Makedonya örneğinde, ülkenin özellikle yargı, yolsuzluk ve örgütlü suçlarla mücadele olmak üzere temel konular kümesi kapsamında AB ile ilgili reformları uygulamaya devam etmesi gerekiyor. Adalet sistemine duyulan güvenin güçlendirilmesi gerekiyor. AB müktesebatının altı kümesinin tamamına yönelik tarama oturumları Aralık 2023'te tamamlandı.
Bosna Hersek, göç yönetimi, AB'nin ortak ve dış güvenlik politikasına tam uyumun yanı sıra yargının bütünlüğü, suç gelirlerinin aklanmasıyla mücadele ve çıkar çatışmasına ilişkin mevzuatı kabul ederek somut sonuçlar ortaya koydu. Mart 2024'te Avrupa Konseyi, Bosna-Hersek ile katılım müzakerelerinin başlatılmasına karar verdi. Komisyon, Ekim 2022 tarihli Komisyon tavsiyesinde belirtilen ilgili tüm adımlar atılır atılmaz Konsey tarafından kabul edilmesi amacıyla müzakere çerçevesini hazırlıyor.
Kosova Aralık 2022'de AB üyeliği için başvuruda bulundu. Komisyon, Konsey tarafından talep edildiğinde Kosova'nın üyelik başvurusuna ilişkin bir Görüş oluşturmaya hazır. Örgütlü suçla mücadelede ilerleme kaydedildi ve iş yapma ortamı iyileştirildi. Kosova için vize serbestisi 1 Ocak 2024'te yürürlüğe girdi. Kosova'nın, hukukun üstünlüğünü ve kamu yönetimini güçlendirmeye ve ifade özgürlüğünü korumaya yönelik çabalarını yoğunlaştırması gerekiyor.
Ukrayna ile katılım müzakerelerinin başlatılması, Ukrayna'nın AB'ye katılım yolunda reformları sürdürme kararlılığının önemli bir göstergesi oldu. Haziran 2024'teki ilk hükümetler arası konferansın ardından, müktesebatın analitik incelemesi (tarama) sorunsuz bir şekilde ilerliyor. Ukrayna'nın tüm şartları yerine getirmesine bağlı olarak, Komisyon, 2025 yılında mümkün olan en kısa sürede temel konulardan başlayarak kümeler üzerinde müzakerelerin başlatılmasını bekliyor.
Katılım müzakerelerinin başlaması, Moldova'nın sürekli Rus müdahalesi ve Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşın etkilerine rağmen AB'ye katılım yolunda reformları sürdürme kararlılığının önemli bir göstergesi oldu. Haziran 2024'teki ilk hükümetler arası konferansın ardından, müktesebatın analitik incelemesi (tarama) sorunsuz bir şekilde ilerliyor. Moldova'nın tüm şartları yerine getirmesine bağlı olarak Komisyon, 2025 yılında mümkün olan en kısa sürede temel konulardan başlayarak kümeler üzerinde müzakerelerin başlatılmasını bekliyor.
Aralık 2023'te Avrupa Konseyi Gürcistan'a adaylık statüsü verirken, Gürcistan hükümetinin 2024 baharından bu yana izlediği yol nedeniyle AB'ye katılım süreci fiilen durdu. 26 Ekim 2024'te Gürcistan vatandaşları parlamento seçimlerinde oy kullandı. AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi (AGİT/ODIHR) liderliğindeki ortak Uluslararası Seçim Gözlem Misyonu'nun ön bulguları, gergin ve son derece kutuplaşmış bir ortamda meydana gelen bazı eksiklikleri tespit etti. Raporda belirtilen diğer zayıflıkların yanı sıra seçim sürecine ilişkin son yasama değişiklikleri, oy gizliliğinden sık sık taviz verilmesi, usule ilişkin tutarsızlıklar, seçmenlere yönelik sindirme ve baskı gibi halkın sürece olan güvenini olumsuz etkileyen hususlar yer alıyor. Bu ön bulgular, geçmişteki kilit tavsiyelerde zaten vurgulanmış olan kapsamlı bir seçim reformuna duyulan ihtiyacı teyit ediyor.
Türkiye bir aday ülke ve Avrupa Birliği için kilit bir ortak. Bununla birlikte, ülke ile katılım müzakereleri Konsey'in kararı doğrultusunda 2018'den bu yana durmuş durumda. Yargının bağımsızlığı da dahil olmak üzere temel haklar ve hukukun üstünlüğü alanlarında ciddi endişeler devam ediyor. Hukukun üstünlüğü ve temel haklar üzerine diyalog, AB-Türkiye ilişkisinin ayrılmaz bir parçası olmaya devam ediyor. Avrupa Konseyi'nin Nisan 2024 stratejik rehberliğinin ardından, Türkiye ile ilişkilerde kademeli bir yeniden canlanma görüldü ve ortak çıkar konularında yapıcı görüş alışverişi yönünde somut adımlar atıldı.
Sonraki adımlar
Konsey’in bugün Komisyon’un tavsiyelerini dikkate alması ve genişleme sürecinde ilerideki adımlar hakkında kararlar alması gerekiyor.
Genel bilgiler
AB'nin genişlemesi, mevcut ve gelecekteki üyelerine çok geniş kapsamlı sosyo-ekonomik faydalar sağlayacak. Tek pazardaki tüketici sayısındaki artış, işletmelerin daha özgürce genişlemesi ve daha serbest ticaret yapabilmesi için büyük fırsatlar sağlayacak. Orta vadede sürdürülebilir büyümeyi sağlamak ve AB üyeliği için gerekli ekonomik kriterleri karşılamada ilerleme kaydetmek için genişleme kapsamındaki ülkelerinin yapısal reformları hızlandırması giderek önem kazanıyor. Bu, işleyen piyasa ekonomilerinin sağlanmasını ve AB'deki rekabetçi baskı ve piyasa güçleriyle başa çıkma kapasitesini göstermeyi içeriyor. Ekonomi politikalarının da yeşil ve dijital geçiş kapsamındaki iddialı hedefleri desteklemesi gerekiyor.
Yeni araçlar ve enstrümanlar ortak ülkelerimizdeki sosyo-ekonomik büyümeyi artırıyor. Katılım süreci hızlandıkça AB, ortaklarımızın AB'ye kademeli olarak entegrasyonunu ve bağlanmasını sağlamak için tek pazarın bazı faydalarını öne çıkarıyor ve artan mali yardım sağlıyor. Başarılı Ekonomik ve Yatırım Planlarına ek olarak, 6 milyar Euro'luk Reform ve Büyüme Mali Yardım Programı ile Batı Balkanlar için Büyüme Planı ve 50 milyar Euro’luk Ukrayna Mali Yardım Programı, adalet ve hukukun üstünlüğünü merkeze alan reformları teşvik ediyor. Aynı doğrultuda Komisyon, 10 Ekim 2024 tarihinde, sosyo-ekonomik reformları desteklemek ve yatırımları artırmak amacıyla 1.8 milyar Euro’luk Reform ve Mali Yardım Programı ile Moldova için Büyüme Planını sundu.
Daha fazla bilgi
AB Genişleme Politikasına İlişkin 2024 İletişimi
AB üyelik süreci ile ilgili bilgi sayfası
Her ülke hakkında ayrıntılı bulgular ve öneriler için bkz:
Arnavutluk: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Bosna Hersek: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Kosova: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Karadağ: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Kuzey Makedonya: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Sırbistan: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Gürcistan: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Moldova: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Ukrayna: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Türkiye: Rapor; Ülke bilgi sayfası
Alıntı(lar)
Gergin jeopolitik bağlam, aynı demokrasi ve hukukun üstünlüğü değerleri altında kıtamızın yeniden birleşmesini her zamankinden daha zorlayıcı hale getiriyor. Son yıllarda yeni Üye Devletlerin entegrasyonu yönünde büyük adımlar attık. Genişleme, yeni komisyonun en önemli önceliği olmaya devam edecektir.
Ursula von der Leyen, Avrupa Komisyonu Başkanı
Geçtiğimiz beş yıl, AB genişlemesine yeni bir ivme kazandırmanın önemini ortaya koyan eşi benzeri görülmemiş zorluklarla geçti. Ortaklarımız bunu ciddiye aldı. Şimdi AB üyeliği her zamankinden daha stratejik bir seçim. Başta hukukun üstünlüğü olmak üzere AB değerleri ve AB'nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikası ile uyum, yeni jeopolitik bağlamda stratejik yönelimin en önemli göstergesi. Liyakata dayalı sürecimiz sayesinde, birlikte daha güçlü bir Birlik inşa ediyoruz.
Yüksek Temsilci/Başkan Yardımcısı Josep Borrell
Genişleme, Avrupa kıtamızın barış, istikrar, güvenlik ve sosyo-ekonomik büyümesine yönelik jeostratejik bir yatırımı temsil ediyor. Yıllık Genişleme Paketimiz, ortaklarımızın kaydettiği ilerlemenin gerçeklere dayalı ve adil bir değerlendirmesinin yanı sıra, hızlandırılmış reformların AB üyeliği yolunda hangi noktalarda ilerlemelerini sağlayabileceğini belirlemelerine olanak tanıyan açık bir rehberlik sunuyor. Özel Ekonomik ve Yatırım Planları, Ukrayna Mali Yardım Programı ve Batı Balkanlar ve Moldova için Büyüme Planları ile ülkelerin AB yolunda sosyo-ekonomik yakınsama ve reform çabalarını hızlandırmalarına yardımcı olacak ek araç ve enstrümanları uygulamaya koyduk.
Olivér Várhelyi, Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi
Detaylar
- Yayın tarihi
- 30 Ekim 2024
- Yazar
- Representation in Cyprus